Middelengebruik onder jongeren

Middelengebruik onder jongeren

Het bruisende uitgaansleven in Groningen trekt talloze studenten aan. Tussen de gezelligheid en muziek door komt ook drugsgebruik voor. Jongeren komen in aanraking met verschillende stoffen, of het nu gaat om een joint in het Noorderplantsoen of een pilletje op een feestje. Maar wat zijn de juridische gevolgen en gezondheidsrisico’s van dit gebruik? En hoe kijkt Verslavingszorg Noord Nederland tegen deze ontwikkeling aan, en wat doen zij op het gebied van preventie?

Strafbaarheid 

De Opiumwet maakt onderscheid tussen harddrugs en softdrugs via twee lijsten. Op lijst I staan harddrugs zoals cocaïne, xtc en GHB, die als schadelijk voor de gezondheid worden beschouwd. Softdrugs die op lijst II staan, zoals cannabis en bepaalde slaapmiddelen, brengen minder risico's met zich mee. Dit onderscheid zorgt ervoor dat er verschillende regels bestaan voor soft- en harddrugs. (1) 

In Nederland geldt een gedoogbeleid voor softdrugs, wat betekent dat het Openbaar Ministerie het gebruik en bezit niet altijd actief vervolgt. Personen van 18 jaar en ouder mogen hierdoor tot vijf gram voor eigen gebruik bezitten. (2) Voor jongeren onder de 18 jaar is bezit verboden en bij overtreding kunnen zij een werkstraf of boete krijgen. (3) Het gedoogbeleid zorgt er daarnaast voor dat het alleen aan coffeeshops is toegestaan om softdrugs te verkopen. Klanten moeten daar aantonen dat ze 18 jaar of ouder zijn en mogen per dag maximaal vijf gram softdrugs kopen. Hiermee stelt het beleid strikte voorwaarden aan de verkoop.

Het gebruik van harddrugs is in Nederland niet strafbaar, maar het bezitten, verhandelen, verkopen of maken van deze stoffen is geheel verboden. (4) Ondanks dit verbod biedt de Aanwijzing Opiumwet een uitzondering voor handelingen met een geringe hoeveelheid. In die uitzonderingsgevallen kan een lager strafmaximum gelden, of de handeling kan zelfs onbestraft blijven. Het gaat dan om gebruikershoeveelheden. Voorbeelden van gebruikershoeveelheden zijn één pil xtc, 0,5 gram cocaïne of een consumptie-eenheid van vijf ml GHB. Daarentegen wordt handel, productie en bezit van grotere hoeveelheden harddrugs zwaar bestraft, met straffen die kunnen oplopen tot twaalf jaar gevangenisstraf.(5)

Om problematisch alcoholgebruik te verminderen, neemt de overheid maatregelen. Alcohol is een drug die niet in de Opiumwet is opgenomen, maar in de Alcoholwet. De Alcoholwet beperkt kortingen op alcohol, vereist leeftijdscontrole bij verkoop en legt boetes op voor het geven van alcohol aan minderjarigen. Verder zijn er regels tegen dronkenschap op openbare plekken en alcoholgebruik in het verkeer en moeten reclames voor alcoholische dranken aan bepaalde voorwaarden voldoen. (6)

Gezondheidsrisico’s 

Jongeren gebruiken drugs voor uiteenlopende redenen. Denk aan ontspanning, plezier, stressvermindering of uit nieuwsgierigheid. (7) Studenten drinken meer alcohol en gebruiken meer drugs in vergelijking met niet-studerende leeftijdsgenoten en de algemene bevolking. Het gaat dan vooral om cannabis en xtc. (8) Gebruik van drugs brengt veel gezondheidsrisico’s met zich mee, zowel op korte termijn als lange termijn. De gevolgen verschillen per middel. (9,10) 

Alcohol wordt vaak onderschat, maar is een erg giftige stof voor ons lichaam. Overmatig gebruik verhoogt het risico op kanker, hart- en vaatziekten, leverproblemen, psychische stoornissen (zoals depressie en angststoornissen), en neurologische aandoeningen, zoals dementie. Ook kan het slaap- en vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken. Uit onderzoek blijkt dat één derde van de deelnemende studenten een riskante drinker is. (11) Een riskante drinker is iemand die problemen ervaart van het drinkgedrag, denk aan advies krijgen om minder te drinken, spijt hebben van het alcoholgebruik of verplichtingen niet na kunnen komen. (12)

Softdrugs worden soms beschouwd als de lichte kant van drugs, maar niks is minder waar. Cannabisgebruikers kunnen onder andere concentratieproblemen ervaren. Ook kan het leiden tot psychotische symptomen, verwardheid en gebruikers kunnen paniekaanvallen krijgen. 

Harddrugs hebben uiteenlopende effecten, afhankelijk van het middel. Zo kan xtc leiden tot acute klachten zoals oververhitting, een verhoogde hartslag, misselijkheid en lever- en hartproblemen. Op psychisch vlak kunnen angst, paniekaanvallen en psychoses optreden. Daarnaast kan een watervergiftiging, door overmatig drinken tijdens het gebruik van xtc, levensgevaarlijke gevolgen hebben. 3-MMC, ook bekend als poes of 3m, is een populaire drug die sinds 28 oktober 2021 verboden is. Het gebruik van 3-MMC brengt een hoog risico op verslaving en afhankelijkheid met zich mee, onder andere vanwege het euforische en libidoverhogende effect. (13,14)

Ongeacht de soort drug kan het gebruik ervan op lange termijn leiden tot verslaving, ernstige fysieke schade of mentale problemen. 

Expert aan het woord 

Voor dit artikel spraken wij met Bill de Smeth, preventiefunctionaris bij Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN), over hun benadering van preventie en visie op middelengebruik onder jongeren van 18 tot 25 jaar. Bill benadrukt dat VNN een genuanceerde houding hanteert: terwijl de focus bij jongeren onder de 18 ligt op ontmoediging van middelengebruik, draait het bij jongeren van 18 tot 25 jaar om bewustwording. “We zijn niet tegen drugsgebruik, maar willen jongeren bewustmaken van de risico’s,” vertelt Bill vanuit het oogpunt van preventie. VNN adviseert jongeren die de intentie hebben om drugs te gebruiken deze altijd te komen testen. Tijdens dit moment bespreken ze wat de jongere kan doen om risico’s als gevolg van gebruik te reduceren. Daarbij geldt natuurlijk dat drugsgebruik nooit zonder risico is.

Een opvallend thema dat Bill aankaart, is de “normalisering” van drugsgebruik. “We merken dat jongeren soms denken dat drugsgebruik ‘normaal’ is omdat het in bepaalde contexten, zoals festivals, veel voorkomt,” legt Bill uit. Hierdoor kunnen jongeren de indruk krijgen dat drugsgebruik de gangbare norm is, wat het risico vergroot dat zij zich daaraan aanpassen. Terwijl het buiten deze contexten juist helemaal niet veel voorkomt. VNN werkt actief om deze misvatting te nuanceren en jongeren aan te moedigen weloverwogen keuzes te maken. Daarnaast volgt VNN nauwgezet trends in middelengebruik. Ondanks de aandacht voor middelen zoals 3-MMC, beschouwt VNN overmatig alcoholgebruik nog steeds als het grootste probleem onder jongeren, vooral studenten. Bill merkt op dat alcoholgebruik in Groningen vermoedelijk hoger ligt dan in andere steden, mede door onbeperkte sluitingstijden. 

Om bewustzijn te vergroten, biedt VNN gerichte voorlichting tijdens introductieweken, op scholen en bij studentenverenigingen, ook voor internationale studenten. Door gesprekken te voeren en laagdrempelige zorg te verlenen, ondersteunt VNN jongeren en signaleert het vroegtijdig problemen. Voor diegenen die hulp willen, biedt VNN ambulante ondersteuning aan die gericht is op het vinden van een duurzame balans zonder middelen. Met deze aanpak hoopt VNN de normalisering van drugsgebruik tegen te gaan en jongeren te helpen zelfbewuste en verantwoorde keuzes te maken.
 

Bronnen

1. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/drugs/wet-maakt-verschil-harddrugs-en-softdrugs
2. https://www.politie.nl/informatie/wat-zijn-de-regels-over-drugsgebruik-en-drugsbezit.html
3. https://boetebase.om.nl/?boete_tree=21924,21917
4. https://www.politie.nl/informatie/wat-zijn-de-regels-rondom-drugsgebruik-en--bezit.html
5. https://wetten.overheid.nl/BWBR0036356/2015-03-01
6. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/alcohol/alcohol-wetgeving
7. https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/af2073-drugspreventie-bij-jongeren-en-jongvolwassenen/ 
8. https://www.rivm.nl/publicaties/monitor-mentale-gezondheid-en-middelengebruik-studenten-deelrapport-2 
9. https://www.nji.nl/middelenmisbruik-en-verslaving/gevolgen#gevolgen-van-alcoholgebruik 
10. https://www.vzinfo.nl/drugsgebruik/gevolgen
11. https://www.trimbos.nl/kennis/alcohol/alcohol-in-cijfers/cijfers-alcoholgebruik-studenten/ 
12. https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/sites/31/2021/09/af1599-factsheet-riskant-alcoholgebruik-in-nederland.pdf 
13. https://www.druglijn.be/drugs/nps/wat-is-3-mmc/ 
14. https://ggzinterventie.nl/3-mmc-verslaving/#:~:text=3%2DMMC%20is%20zeer%20verslavend&text=3%2DMMC%20zorgt%20voor%20een,kan%20worden%20aan%20het%20middel.