Recht als middel voor rechtvaardigheid

Recht als middel voor rechtvaardigheid

In gesprek met Larab Mohammad over sociale advocatuur, milieurecht en de toekomst.

Binnen de rechtenstudie ligt de nadruk vaak op commerciële kantoren. Maar wat als je het recht niet wil inzetten voor winst, maar voor mensen, het milieu en maatschappelijke verandering? Advocaat Larab Mohammad, werkzaam bij advocatenkantoor Prakken d’Oliveira, doet precies dat. Zo heeft haar kantoor de procedure gevoerd voor de bekende Greenpeace-zaak tegen de Nederlandse Staat. Hierin oordeelde de rechter dat de overheid te weinig doet tegen stikstofuitstoot. Ook voor Larab is dit dagelijkse praktijk; zij strijdt voor bewoners die leven in de schaduw van vervuilende bedrijven en voor een overheid die haar milieuplichten serieus neemt. In dit interview vertelt ze over haar weg naar de sociale advocatuur, haar liefde voor milieurecht en waarom studenten ook buiten de commerciële advocatuur moeten durven kijken.

Loopbaan en motivatie: van scriptie tot specialisatie

Tijdens het schrijven van haar bachelorscriptie ontstaat Larabs interesse in het bestuursrecht. “Ik schreef over de invloed van guidance-documenten van de Europese Commissie op de Nederlandse bestuursrechtspraak en merkte toen hoe boeiend ik bestuursrecht vond.” Maar haar milieubewustzijn gaat nog verder terug. “Ik was op de basisschool al bezig met het milieu, maar had nooit gedacht dat ik daar m’n werk van kon maken.”

Larab begint in 2022 haar carrière bij Prakken d’Oliveira als student-stagiaire tijdens haar master Staats- en Bestuursrecht. “Ik heb stages gelopen bij verschillende commerciële kantoren, maar bij Prakken merkte ik pas écht hoeveel energie ik kreeg van het werk.” Die stage leidt tot een baan als juridisch medewerker en inmiddels werkt ze al ruim twee jaar als advocaat. De beroepsopleiding heeft ze net afgerond.

Werkinhoud & praktijk: procederen voor mens en milieu

Bij Prakken d’Oliveira werkt Larab binnen de sectie milieurecht en natuurbeschermingsrecht. “We zijn een sociaal advocatenkantoor. Dat betekent dat we ons inzetten voor mensen die onder een bepaalde inkomensgrens vallen. Zij krijgen via de Raad voor Rechtsbijstand gefinancierde rechtsbijstand. Zo zorgen we ervoor dat iedereen toegang heeft tot het recht, ook als je niet veel te besteden hebt.”

Het kantoor staat niet alleen individuen bij, maar voert ook procedures met impact op de samenleving als geheel. Een voorbeeld is de bekende Greenpeace-zaak tegen de Nederlandse Staat. “Daarin is geoordeeld dat de overheid onvoldoende doet om stikstofuitstoot terug te dringen, terwijl Natura 2000-gebieden sterk achteruitgaan." De rechtbank oordeelt dat ook de overheid zich aan haar eigen regelgeving moet houden. "Dat is essentieel voor de rechtsstaat.”

Zelf is Larab betrokken bij zaken van omwonenden rondom vervuilende bedrijven. Ze vindt het belangrijk om nauw contact te hebben met bewoners die overlast ervaren en hoort van hen wat de gevolgen zijn van de uitstoot van giftige stoffen. Procederen is essentieel, maar minstens zo belangrijk in haar werk vindt ze het luisteren naar de mensen en het betrokken zijn bij hun ervaringen. 

Het doel van procederen is dat de overheid ingrijpt. De overheid moet het milieu beschermen en ervoor zorgen dat milieuregelgeving wordt nageleefd. Volgens Larab krijgen burgers te weinig informatie over milieuovertredingen, terwijl bewustwording heel belangrijk is. “Wij werken samen met NGO’s. Waar het kan, is het belangrijk om campagnes rond zaken te bouwen om bewustwording te creëren bij het publiek. We kunnen veel juridische procedures voeren, maar los daarvan is het heel belangrijk om mensen te informeren. Gelukkig gaat dat heel goed samen”, vertelt Larab. 

Toekomst van het (milieu)recht

Over de toekomst op het gebied van milieurecht is het voor Larab duidelijk: “Als we niet snel genoeg ingrijpen, is er straks geen natuur meer om te beschermen. We moeten alles inzetten om de natuur te beschermen; eigenlijk lopen we al achter de feiten aan”. Daarom zou er volgens Larab op Europees niveau meer regelgeving moeten komen. Maar je ziet ook al wat verschuiving. Bij het milieurecht heb je de Richtlijn Industriële Emissies, die is laatst herzien en strenger geworden ten aanzien van vervuilende bedrijven. “Er is een ontwikkeling gaande en ik denk dat dat ook zo door blijft gaan.”

Ook binnen het omgevingsrecht is die ontwikkeling te zien. Sinds januari 2024 geldt de nieuwe Omgevingswet; ook daar is een nadruk op de zorgplicht van de overheid en bedrijven zichtbaar. Alles om ervoor te zorgen dat het milieu wordt beschermd. 

Larab wijst erop dat wetenschappelijk onderzoek steeds vaker aantoont dat bepaalde stoffen schadelijker zijn dan eerder gedacht. “Er is heel veel dat we niet weten, dus ik denk zeker dat milieuregelgeving strenger hoort te zijn.” Die ontwikkeling moet worden meegenomen omdat we al steeds achter de feiten aanlopen. Het voorzorgsbeginsel dat voortvloeit uit het Europees recht is daarom erg belangrijk. Als je niet zeker weet wat het effect is van de uitstoot van een stof, dan moet je het niet ook uitstoten. Aldus Larab: “Zolang de impact op de leefomgeving onduidelijk is, moet bescherming voorop staan.” 

Ruimte voor sociale advocatuur

Larab vindt dat de sociale advocatuur een grotere rol moet spelen in het juridisch onderwijs en bij studentenevenementen. “Bij de sociale advocatuur is er een enorm tekort aan nieuw talent. Commerciële kantoren hebben meer middelen voor promotie, maar het is belangrijk dat studenten ook kennismaken met sociale advocatenkantoren.” 

Haar advies voor studenten is dan ook: stage lopen. Niet alleen bij advocatenkantoren, maar kijk ook eens bij de overheid of de rechtspraak. Zo kun je echt een goede keuze maken en weten of je het echt leuk vindt. 

Larabs verhaal laat zien dat er naast de commerciële advocatuur een andere wereld bestaat. Voor studenten is haar belangrijkste boodschap duidelijk: “Sta open voor beide kanten van de advocatuur. Alleen zo ontdek je waar je echt energie van krijgt.”

Wat ze zelf hoopt te bereiken in de toekomst? “Ik wil verschil blijven maken op plekken waar het nodig is. Of dat nu in een rechtszaal is, of door bewoners bij te staan in hun strijd tegen vervuiling. "Ik vind dit werk zo leuk, dus dat wil ik ook zo lang mogelijk blijven doen.”