Trump en het Klimaatakkoord van Parijs

Marieke Smeltink

Márcia De Oliveira

07 februari 2025

Trump en het Klimaatakkoord van Parijs

Het Klimaatakkoord van Parijs is een internationale overeenkomst van de Verenigde Naties en is ondertekend door bijna alle landen wereldwijd. Het bevat vrijwillige toezeggingen om de opwarming van de aarde te beperken door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Het Klimaatakkoord is een mijlpaal in de wereldwijde samenwerking voor een duurzame toekomst. Maar, wat betekent de terugtrekking van de VS uit het akkoord? En wat zullen de gevolgen zijn?

Van Kyoto naar Parijs: Internationale klimaatafspraken

Aan het eind van de jaren tachtig waarschuwden wetenschappers over de gevaren van klimaatverandering door menselijke activiteiten. Om deze uitdaging aan te pakken, wordt in 1992 een wereldwijd VN-raamverdrag opgesteld: de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). Dit raamverdrag is een onderdeel van de Rio de Janeiro-verdragen over milieuvraagstukken. Het bevat algemene intenties om de gevaren van klimaatverandering te verminderen. Sindsdien worden jaarlijks klimaattoppen georganiseerd onder het UNFCCC. (1) Een klimaattop is een jaarlijkse conferentie waar maatregelen tegen klimaatverandering worden besproken. (2)

In 1997 resulteert dit in het Kyoto-protocol, dat de basis legt voor internationale overeenkomsten over de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. (3) Het geeft praktische invulling aan het UNFCCC en het verplicht geïndustrialiseerde landen, en economieën in transitie, om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen volgens vooraf vastgestelde individuele doelen. In tegenstelling tot het UNFCCC, dat landen alleen vraagt om klimaatbeleid op te stellen en periodiek verslag te doen, legt het Kyoto-protocol juridisch bindende verplichtingen op. (4) Op de lange termijn blijkt het Kyoto-protocol niet effectief om zowel ontwikkelde landen als ontwikkelingslanden erbij te betrekken. Grote spelers zoals de VS, China, Rusland, India en Brazilië staan terughoudend tegenover een wereldwijd bindend VN-verdrag, omdat ingrijpende economische gevolgen ervan worden gezien als een mogelijke aantasting van hun nationale soevereiniteit. (5)

Klimaatakkoord van Parijs

In Parijs wordt daarom gekozen voor een aanpak die gebaseerd is op vrijwillige bijdragen, waarbij landen zelf bepalen welke doelen voor het verminderen van broeikasgasemissies zij haalbaar en passend vinden. Daarnaast krijgt het betrekken van ontwikkelingslanden meer aandacht, omdat deze landen door hun economische groei een steeds groter aandeel in de uitstoot van broeikasgassen hebben. Tijdens de Conference of Parties in 2015 ontstaat het klimaatakkoord van Parijs. (6) Het akkoord is bindend, maar dat geldt niet voor de doelstellingen of plannen van landen, noch voor de bedragen voor het klimaatfonds. Het bevat afspraken om de opwarming van de aarde te vertragen door de uitstoot van broeikasgassen, met CO₂ als belangrijkste, te verminderen. Het doel is om de temperatuurstijging te beperken tot ver onder de 2°C, bij voorkeur tot maximaal 1,5°C. (7)

Alle deelnemende landen hebben in het akkoord aangegeven hoe snel zij hun broeikasgasuitstoot willen verlagen, door hun zogenaamde 'Nationally Determined Contributions' (NDC's) in te dienen. In hun NDC's geven landen aan welke maatregelen ze zullen nemen om zo de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs te behalen. Daarnaast vermelden ze ook welke acties ze ondernemen om zich voor te bereiden op de impact van klimaatverandering en hun veerkracht te versterken. (8)

Terugtrekking VS uit Klimaatakkoord

Nadat Trump 20 januari 2025 werd beëdigd als 47e president van de Verenigde Staten, heeft hij zich teruggetrokken uit het Klimaatverdrag van Parijs door decreten te tekenen. Het wordt gezien als een belangrijke symbolische stap in het ongedaan maken of afzwakken van Bidens klimaatbeleid. Helemaal een verrassing was het niet, aangezien Trump zich tijdens zijn eerste termijn in 2017, ook al had teruggetrokken uit het verdrag. Daarnaast noemde hij het verdrag in zijn verkiezingscampagne “het meest oneerlijke document dat je ooit hebt gezien”. (9) Bovendien staat Trump ook sceptisch tegenover de klimaatverandering. Eerder noemde hij de opwarming van de aarde een “hoax” en groene energie “bedrog”. (10)

Gevolgen van de terugtrekking

Voor de internationale strijd tegen klimaatopwarming is het vertrek van Trump uit het klimaatakkoord slecht nieuws. Volgens hoogleraar klimaatverandering Heleen de Coninck heeft het uitstappen van een van de grootste uitstoters en rijkste landen ter wereld, invloed op de bereidheid van andere landen om bij te dragen. In 2017 viel dat mee, want toen Trump destijds uit het klimaatakkoord stapte, volgden er geen andere landen. (11) Wel is het een feit dat de VS de grootste olie- en gasproducent ter wereld en de tweede grootste uitstoter (na China) is. Het is daarom belangrijk wat het land gaat doen aan het terugdringen van die uitstoot. Nu Trump het klimaatbeleid van Biden gaat terugdraaien, zal dit zorgen voor 4 miljard ton extra CO2 uitstoot tot en met 2030. Dit staat gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van de hele Europese Unie en Japan samen. De klimaatdoelen zullen dus zeker uit zicht raken, aangezien het zonder de VS praktisch onhaalbaar is om de opwarming onder de 1,5 graad te houden. (12)

Wel is er nog hoop dat het vertrek van Trump uit het klimaatakkoord niet zulke grote gevolgen zal hebben. Experts wijzen erop dat er al een wereldwijde beweging in gang is gezet richting schonere energiebronnen en wellicht zullen meerdere Amerikaanse staten zich niets aantrekken van de koerswijzigingen van Washington. Maar dat het zorgelijk is, is zeker. (13)

Voetnoten: